Yeni bir araştırma, H5N1 virüsünün kediler arasında yayılma potansiyelinin insan sağlığı açısından yeterince ciddiye alınmadığını ortaya koyuyor. Takip eksikliği, tespit edilen vakaların buzdağının sadece görünen kısmı olması tehlikesini de beraberinde getiriyor.
Yeni ve kapsamlı bir araştırma, kuş gribi virüsü H5N1’in dünya genelindeki hayvanlar arasında yayılma biçimini yeniden gündeme taşıyor. Özellikle evcil kedilerin bu süreçteki rolü dikkat çekici. Çalışmaya göre, virüsün sadece kuşlar arasında değil, memeliler üzerinden de yayılma potansiyeli artarken, kedilerin daha yakından izlenmesi gerektiği vurgulanıyor.
H5N1 suşunun son yıllarda farklı hayvan türlerine adapte olacak şekilde değiştiği gözlemlendi. Bu durum, bilimsel literatürde “panzootik” olarak adlandırılan, çok sayıda türü kapsayan geniş çaplı bir salgın anlamına geliyor. İnsanlara bulaşma riski henüz sınırlı olsa da, bu evrimsel süreç insan sağlığı açısından artan bir tehdit oluşturuyor.
Araştırmacılar, insanlarla en sık temas halindeki memelilerden biri olan kedilerin, kuş gribinin yayılmasında oynayabileceği rol nedeniyle artık daha dikkatli izlenmesi gerektiğini belirtiyor. Hem evcil kediler hem de büyük kedi türleri (örneğin kaplanlar ve pumalar), H5N1 enfeksiyonlarına karşı savunmasız.
Maryland Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu’nda görev yapan yardımcı Doçent Dr. Kristen Coleman, virüsün kuşlardan kedilere, hatta ineklerden kedilere geçişinin ciddi şekilde endişe verici olduğunu belirtiyor. Coleman, özellikle yaz aylarında, vakaların hem çiftlik ortamlarında hem de vahşi doğada artmasını beklediklerini ifade etti. Kuş gribinin kediler için yüksek oranda ölümcül olduğunu da ekledi.
20 yıllık veriler: 12 kedi türü, yüzlerce vaka
Dr. Coleman ve araştırmacı Ian Gill Bemis, 2004 – 2024 yılları arasında yayımlanmış bilimsel literatürü tarayarak, kedilerde belgelenmiş kuş gribi vakalarını analiz etti. Bu kapsamda, 18 ülkede toplam 607 vaka tespit edildi ve bunlardan 302’si ölümle sonuçlandı. Vakalar, ev kedilerinden egzotik türlere kadar 12 farklı kedi türünde görüldü.
Ancak araştırmacılar, bu sayının yalnızca görünen kısmı temsil ettiğini düşünüyor. Çünkü pek çok vaka, sadece hayvanın ölümünden sonra teşhis edilebiliyor. Aktif bir izleme sistemi bulunmadığı için gerçek enfeksiyon sayısının çok daha yüksek olabileceği tahmin ediliyor.
Kediler kuş gribine en çok, enfekte kuşları avlayıp yemeleri yoluyla yakalanıyor. Ancak bu tek yol değil. Diğer olası yollar şöyle listeleniyor:
- Çiğ tavuk eti tüketimi,
- Diğer enfekte memelilerle temas,
- Enfekte ineklerden çiğ süt içilmesi,
- Kedi-kedi teması.
Özellikle çiftlik kedileri, bu çoklu bulaşma yolları nedeniyle risk altındaki hayvanlar arasında öne çıkıyor.
Semptomlar ciddi, ölüm oranı yüksek
Enfekte kedilerde gözlemlenen semptomlar arasında, akut ensefalit (beyin iltihabı) ve kuduzla benzerlik gösteren davranış bozuklukları yer alıyor. Kuş gribinin H5N1 suşu, evcil kedilerde %90’a varan ölüm oranına sahip ve yüksek derecede bulaşıcı.
İnsanlarda ise kuş gribi daha az yaygın ancak tehlikeli olabiliyor. Bugüne kadar dünya genelinde 950 civarında insanda H5N1 enfeksiyonu tespit edildi ve bu vakaların yaklaşık yarısı ölümle sonuçlandı.
ABD’de 28 Nisan 2022 ile 7 Mayıs 2025 arasında 70 doğrulanmış insan vakası ve bir ölüm bildirildi. Şu ana kadar insandan insana bulaşma tespit edilmedi, ancak Coleman ve Bemis, virüsün sürekli evrim geçirdiğini ve bu durumun değişebileceğini düşünüyor.
Ian Gill Bemis, bundan sonraki araştırmalarının özellikle yüksek riskli kedi popülasyonlarında HPAI (yüksek patojenik kuş gribi) ve diğer influenza virüslerinin yaygınlığını ölçmeye odaklanacağını açıkladı. Bu çalışmalar, hem insan sağlığını hem de kediler gibi evcil hayvanları korumak açısından büyük önem taşıyor.
Çalışma, bilimsel içeriğiyle dikkat çeken Open Forum Infectious Diseases dergisinde yayımlandı ve H5N1 tehdidine karşı yeni önlemler alınması gerektiğine işaret ediyor.
Kaynak: Chip
COMMENTS